Tip-1 Diyabet Komplikasyonu ‘Nöropati’

Nöropati

Diyabetik sinir hasarına ‘diyabetik nöropati’ denmektedir.

Diyabetli bireylerin yaklaşık yarısında sinir hasarı çeşidi vardır.

Zamanla aşırı yüksek kan şekeri özellikle bacaklarda sinirlerimizi besleyen küçük kan damarlarının duvarlarına zarar verebilir. Vücudumuzdaki sinir ağı; sıcaklık ve dokunma ile ilgili bilgileri beynimize mesaj olarak gönderirler. Böylece beynimiz ne zaman ve nasıl hareket edeceğimizi de ilgili yerlere söyler. İşte tam bu noktada eğer sinir hasarı oluşursa bu sistem çalışamaz duruma gelir.

Nöropati Türleri

Periferik Nöropati

Belirtiler

• Ayaklarda karıncalanma
• Ağrı veya artmış duyarlılık
• Ayaklarda yanma, bıçaklanma ve ağrı
• Ayakların dokunmaya karşı daha duyarlı hale gelmesi
• Ellerimiz ve ayaklarımız bazen ya çok sıcak ya da çok soğuk olabiliyor
• Ayaklarımızı uyuşmuş ya da ölü gibi hissediyoruz
• Ayaklarımızda kabarcık ya da yaralanma olsa bile herhangi bir ağrı hissetmiyoruz
• Ayaklarımızın şekli değişti.  Kaslar ve kemiklerden ibaretmiş gibi görünüyor
• Bacaklarda ve ayak üzerlerinde açık yara var ve geç iyileşiyor

Otonom Nöropati

Otonom nöropati;  otonom sinirler ile diğer organlar arasındaki yani mesane, bağırsak ve genital bölgeyi etkiler.

Diyabetik Nöropati

Diyabetik nöropati, uzun süreli tip-1 veya tip-2 diyabetlilerin periferik sinir sisteminde hasar oluşmasıdır.
Bizlerde hiç bir belirti veremeyebileceği gibi el ve ayaklarda ağrı, uyuşma, iğnelenme belirtilere neden olabilir. İlerlemiş türlerinde kaslarda güçsüzlük, dokularda beslenme bozuklukları, ciltte renk değişikliklerine neden olabilir. Diyabetik nöropati kol bacak gibi uzuvları etkilediği gibi, bağırsak, üriner, seksüel fonksiyonlar, kalp gibi iç organ ve sistemleri de etkileyebilir.

Biz diyabetlilerin yaklaşık yarısında diyabetik nöropati gelişmektedir. Benim gibi diyabetteki kıdemi  10 yılı aşmış bireylerde diyabetik nöropati ortaya çıkma riski oldukça artmaktadır. Kan şekerini kontrol edememe, obezite ve hipertansiyon  varlığı da bu riski daha da yükseltir.

Diyabetik Nöropatinin Neden Oluşur?

Kan şekeri veya glukoz yüksekliğinin sinir hasarının temel nedeni olduğu görülmektedir.

Diyabette sinir hasarı, metabolik nedenlerle periferik sinir aksonlarında beslenme bozukluğu, kılcal damar dolaşımında yetmezliğe bağlı iskemi, yüksek kan yağları , bağışıklık sisteminin organizmanın kendisine saldırısı olarak sinir hasarı, karpal tünel sendromu gibi mekanik nedenler, sinir dokusundaki hasara kalıtsal yatkınlık, alkol ve sigara kullanımı gibi faktörlerin etkisi ile oluşmaktadır.

Diyabetik Nöropatinin Literatür Belirtileri?

Başlangıçta ellerde, ayak uçlarında hafif uyuşma, karıncalanma, yanma, üşüme gibi belirtiler varken ilerlemiş durumlarda, şiddetli ağrılar, deride renk değişiklikleri, kaslarda erime gibi belirtiler eklenir. Daha ileri durumlarda diyabetik otonomik nöropati denilen, mide barsak, kalp gibi iç organları da etkiliyen belirtiler görülmeye başlanır. Kalbe ait otonomik ve ağrı sinir liflerinin hasarı ile sessiz miyokard enfarktüsü denilen, hastanın farketmediği kalp krizleri de diyabetin seyri içinde karşılaşılabilen nadir durumlardan biri olur.
Diyabetik nöropatide periferik sinir sistemi değişik şekillerde etkilenebilir. En sıklıkla el ve ayaklarda uçları tutan, simetrik, hem duysal hem de motor sinirleri etkiliyen tipi görülür. Bunlar dışında yalnız bir siniri etkiliyen, birden çok tek siniri etkiliyen tipleri de görülebilir. Ayrıca kafa sinirlerinde de hasar oluşturabilir. Otonomik nöropati, ani tansiyon düşüklükleri (hipotansiyon) veya kalp ritm problemlerine yol açabilmesi ile en çekinilen tiplerinden biridir.
Diyabetik nöropati, periferik sinir uzantılarının kılıf yapılarını tutabildiği gibi  doğrudan aksonu veya her ikisini birden etkiliyebilir. Bu etkilenmenin türü de hastalığın belirtilerinde değişikliğe neden olabilir.

Diabetik Nöropatide Hastaların Hissettiği Belirtiler?

• El ve ayaklarda parmak uçlarından başlayarak uyuşma, yanma, karıncalanma, üşüme, iğnelenme
• El ve ayak kaslarında erime
• Bulantı, kusma, kabızlık, gece ishalleri
• Ani ayağa kalkmalarda tansiyon düşmesine bağlı göz kararması, baygınlık hissi (ortostatik hipotansiyon)
• İdrar tutmada güçlük (kaçırma veya yapamama)
• Mesane sorunları
• Erkekte sertleşme sorunları, kadınlarda cinsel disfonksiyonlar
• Kilo kaybı

Diyabetik Nöropatiden Nasıl Korunulabilir?

Kan şekerinin iyi kontrolü diyabetik nöropatiden korunmanın en iyi yoludur. Ancak bu konuda genetik eğilimlerin rolü bulunduğu ileri sürülür ve gizli şeker denilen yalnızca oral glukoz tolerans testi bozuk hastalarda bile diyabetik nöropati gelişebilmektedir. Bu durumda yapacak birşey yok diyerek gereken önlemleri almamak doğru değildir. Diyabetik nöropati gelişiminde değiştirilebilir risklerin azaltılması doğru olacaktır. Kan yağlarının düşürülmesi, alkol ve sigara tüketiminin bırakılması bunlardan bazılarıdır.

Diyabetik Nöropati Tanısı Nasıl Konur?

Diyabetik nöropati tanısı hastalık öyküsü ve ayrıntılı bir bir nörolojik muayene ile konur. Muayenede kan basıncı, kalp hızı, kas gücü, yüzeysel duyu bozukluğu (dokunma, ağrı ve ısı), vibrasyon ve eklem pozisyonuna bakılır.

Eğer doktorlarımız gerekli görürse aşağıdaki ek tetkiklere ihtiyaç duyabilir.

Sinir İletim Testi (EMG):

Bu çalışma kalın çaplı sinir liflerinin fonksiyonları hakkında bilgi verirken, ince ve çıplak sinir lifleri hakkında bilgi vermez. Bu nedenle EMG’nin normal bulunması periferik nöropati varlığını dışlamaz. Küçük çaplı lif etkilenmesinin düşünüleceği bu durumda ek tetkiklere başvurmak gerekir.

Kalp Hızı Değişkenliği ve Terleme Fonksiyon Ölçümü:

Bu ölçümler hekim tarafından muayene sırasında ölçülebilir. Hasta yatarken, ayakta iken, hızlı solunum yaparken ve derin nefes alarak ıkınma sırasındaki kalp hızı değişimleri belirlenebilir.

Bu test çoğu EMG laboratuvarlarında yapılabilen basit bir testtir.

Mesane Fonksiyonları:

Diyabetik nöropatide mesane fonksiyonları yani mesane boşalmasında sorunlar ortaya çıkar. Özellikle mesanenin işeme ile tam boşalması sağlanamaz. Ürodinamik yöntemler ve işeme sonrası batın ultrasonografisi ile mesanenin boşalma fonksiyonu ölçülebilir.

Sinir Biopsisi:

Periferik sinirlerdeki hasarı gösterebilmek için çok nadiren başvurulan bir tanısal yöntemdir. Ancak diyabetik nöropati tanısında yeri sınırlıdır.

Deri Punch Biopsisi:

Epidermiste bulunan çıplak sinir uçlarının sayısının ve yoğunluğunun belirlendiği özel bir yöntemdir. Tekniğin zorlukları nedeni ile ülkemizde yaygın kullanımı yoktur. (Yardımcı kaynaklar: http://www.burhanettinuludag.com.tr/, martidergisi.com)

Görsel: doktorsitesi.com