Bu yazıyı oldukça dikkatli okumanızı istiyorum. Her bir cümlesinde önemli detayları bulacaksınız.
Geçtiğimiz hafta regli dönemindeydim. Ve normalde bu tarz zamanlarda CGMS takmayı pek uygun bulmasam da yine sonuçları görünce iyi ki de taktırmışım dedim.
CGMS’i artık tanıyor olmalısınız ama yine de buradan tekrar yazıyorum. Sürekli Glükoz Ölçüm Sensörü bu cihaz. Adı iPro. Pinpon topunun yarı büyüklüğünde ve 4 saniyede bir yaptığı ölçümlerle kan şekeri değerinizi hafızasına kayıt ediyor. Bu 4 saniye ölçümlerini ise 5 dakikada bir toplayarak ortalamasını alıyor ve sonucu grafikte gösteriyor. 7 gün boyunca banyoda ya da günün her saatinde vücudunuza takılı oluyor. Çıkan sonuçlar vesilesi ile de özellikle gece uykudayken kan şekerimiz ne durumda ve bazallar yetiyor mu yetmiyor mu noktasında hem kendimizi daha iyi görmüş oluyoruz hem de insülin düzeylerimizi çıkan sonuçlara göre daha iyi ayarlayabiliyoruz.
Maalesef benim CGMS sonuçlarım oldukça kötü çıktı. Bu 7 günlük sürede 3 gün regli dönemiyle 4 gün de normal geçti ama bu kadar iniş çıkışlar ise beni benden aldı.
Özellikle gece 02:00-06:00 saatleri arasında kan şekerim 40-50 mg/dL seviyesinde gidiyormuş. Ve ben gece hiç ama hiç can havliyle hipoglisemi sebebiyle kalkmadım. Ki beyin ve vücut hipoglisemiye tepki vermeli ve kaldırmalı.
Aynı zamanda yemek sonrası ve gün içerisinde yüksek bir şekilde devam eden kan şekeri değerlerim. Ben uzun zamandır düşük karbonhidratla besleniyorum. Nesil Hanım ile kaç kez konuştuk bu konuyu bir bilseniz. Bana bu kadar az karbonhidrat tüketirsem kan şekerimde oluşacak düzensizliklerden bahsetmişti ama ben yine de dinlemek değil bence doğru olanı denemek istemiştim.
Düşük karbonhidratla beslenmek istememin sebebi şuydu; vücuduma şekere dönüşebilecek besinleri ne kadar az sokarsam kan şekeri o kadar regüle halde tutarım düşüncesiydi. Ancak maalesef bazı günler her şey yolundayken bazı günler ise olmuyordu. Bunu sebebini Nesil Hanım şöyle anlattı; ‘Bildiğiniz üzere pankreasta 2 tip hücre var. Betalar insülin üretirken alfa hücreleri tam tersi glükagon üretiyor. Yani betalar şekeri düşürürken alfalar da şeker çok düşmesin diye glükagon üretiyor. Bu sistem tip-1 diyabetli olmayan bireyler harika işlerken biz tip-1 diyabetlilerde işlemiyor. Alfalar bazen kan şekerimiz düşük giderken glükagonu adam akıllı üretip kana gönderirken, bazen daha fazla gönderiyor. Ve dolayısıyla kan şekerimiz beklediğimizden fazla yükseliyor. Bu sebeple vücudumuzu uzun süreli aç bırakmamalıyız. Ve vücudumuzda şekere dönüşebilecek besinleri bize göre normalden az almamalıyız ki bu sistem daha doğru çalışsın.’
Ben bunu inanın bu kadar detaylı bilmiyordum. Ara sıra oluşan saçma sapan yükseklikleri böylece daha iyi adreslemiş olduk.
Ayrıca insülin pompasında bolus sihirbazı menüsünü kullanma konusunda bazı noktalara dikkatimi çekti. Bolus sihirbazının ne olduğunu pompa kullanıcıları bilir. İnsülin pompasına günün belli saatlerinde ne kadar karbonhidrat alırsak alacağımız karbonhidrata miktarına göre yapılacak insülin miktarı kayıt edilir. Yemek öncesinde glükometremizden kan şekerimi ölçeriz. İnsülin pompasına önce kan şekerini girer ve ACT tuşuna basarız. Sonra yiyeceğimiz besinin karbonhidrat miktarını gireriz ve yine ACT’ye basarız. Çıkan son ekranda bize pompadan ne kadar insülin gideceği gösterilir. Yine ACT’ye basarsak insülin gitmeye başlar. Ben hep böyle yaptım. Ancak yapılan bazı çalışmalar göstermiş ki bolus sihirbazını kullananların yemek sonrası kan şekerleri kullanmayanlara göre daha dalgalı. Bu sebeple biz bolus sihirbası menüsünü kapadık. Günde sadece 3 ana öğünde alacağım karbonhidrat miktarı ve dolayısıyla insülin miktarı sabit olduğunda bu insülini pompama manuel gireceğim.
Ancak eğer kan şekerim yemek öncesinde yüksekse kan şekerimi 110 mg/dL’ye düşürmek için önce düzeltme bolusumu hesaplayacağım, sonra yemek için yapılacak bolusu ve ikisini toplayıp pompaya ben gireceğim ve pompadan insülini göndereceğim. Ki bildiğiniz üzere pompamıza bir de İDF değeri girilir. Buna İnsülin Duyarlılık Faktörü denir. 1 ünite insülinin kan şekerimizi ne kadar düşürdüğünü gösteren bir değerdir. Ama pompaya kayıtlı olan bu değer ile kan şekerimiz yüksekken ek doz insülin gönderdiğimizde bazen doğru dozda insülin vücudumuza gitmemekteymiş. Bu da pompa kullanıcısı tip-1 diyabetlilerde yapılan gözlemler neticesinde ortaya çıkmış. Ben bu vesile ile de bu düzeltmeleri de kendim hesaplayıp kendim gireceğim.
Bir de geceleri eğer kan şekeri yüksek gidiyorsa ve düşürmek için ek doz insülin yapacaksak bunu da manuel hesaplayıp göndermemiz lazım. Ancak bu sefer kan şekerimizi düşürmemiz gereken hedef 110 mg/dL değil 180 mg/dL olmalı. Bunun sebebi gece devreye giren hormonlarımızın ve yaptığımız ek dozun etkisiyle kan şekerimiz daha da düşmesin. Bu durum bir yetişkinler için geçerli. İnanın bunu yeni öğrendim 🙂 Her gün yeni şeyler öğreniyoruz. Ben de Eşref’e öğrettim böylece 🙂
Tam tersini düşünelim şimdi. Kan şekerimiz düşük. Genelde herkes sadece meyve suyu ile yükseltmeye çalışır. Yooook. Olmazzz. Yanında lif içeren bir şeyler daha yemek lazım. Çok tahıllı bir dilim ekmek gibi. Yoksa sadece meyve suyuna bırakırsak bu işi kısa süreli yükseklikten sonra kan şekeri tekrar düşüşe geçer.
Bu konuyla ilgili son olayı da anlatayım da kapatayım konuyu 🙂 Ben ve Eşref genelde gece yatmadan önce kan şekerimi 80-90 civarında gördüysek 1 çay bardağı vişne suyu içerim. Bakın 1 su bardağı. 1 çay bardağı 🙂 Her zaman standarttır. Ama 80-90 iken neden meyve suyu içiyorum inanın bilmiyorum. Yeterli geleceğini düşünüyorum galiba 🙂 Nesil Hanım ile dün akşam bu olaya çoook güldük. Eğer böyle bir durumda 1 elma, 1 dilim ekmek ve süt vb şeyler tüketirsek daha doğru ilerlemiş oluruz. Yoksa meyve suyu ile gereksiz yere kan şekeri yüksekliği ve sonrasında da düşüşü kendimize yaşatmış oluruz.
Beslenme şeklimizde ise maalesef her şeyi bilsek ama bazı ufak hatalarımız da olmuyor değil. Bu aralar her akşam Maraş Usulü Cornetto tüketiyorum. Bu arada Maraş Usulü 37 gr KH içeriyor. Ben akşam yemeğinden sonraki ara öğünümde 30 gr KH alıyorum normalde. Ama nedense 37 gr KH içerene dondurmayı yerken pompama 37 gr KH girip insülini ona göre gönderiyorum. Aslında 7 gr KH için ek doz göndermek lazım. Çünkü zaten benim bazallar 30 gr KH’lık ara öğüne göre ayarlı. Bu hatayı Nesil Hanım söyleyince dondum kaldım 🙂 Kendime kızdım 🙂
Diğer bir konu ise yayma bolus sistemi. İnsülin pompasında iki farklı yayma sistemi var. Yağlı ve/veya bol proteinli bir öğün tüketeceksek genelde yayma bolus kullanırız. Çünkü kan şekerimiz 3-4 saat sonra yükselişe geçer. Örneğin hesaplamamızı yaptık. Toplamda 5 ünite insülin yapacağız. Pompaya diyoruz ki; 4 ünitesini hemen gönder, 1 ünitesini ise 2 saat sonra yap. Ben normalde yaymayı böyle yapıyordum. Ancak yine deneyimlere göre aslına böyle değil de farklı bir sistem ile yayma yapılsa daha iyi oluyor. Örneğin toplam KH oranına göre yine 5 ünite insülin yapılacak. O 5 ünitenin tamamını aynı anda pompadan gönderiyoruz. 5 ünitenin % 20’sini alıyoruz. 1 ünite eder. O 1 üniteyi, 5 ünitenin pompadan deri altına gidişi bittikten sonra 2 saate değil 3 saate yayıyoruz. Yani aslında toplamda vücudumuza 5 değil 6 ünite insülin gitmiş olacak.
Bunu neden böyle yapıyoruz? Çünkü 5 ünitelik KH tüketiyoruz. O 5 ünitenin aslında hemen gitmesi lazım. Bir miktar insülini de, ki bu yapılan insülinin % 20’si gibi bir değer, onu da ayrıca gönderirsek 3-4 sonra yükselen kan şekerini daha iyi regüle edebileceğiz. Bu da benim için yeni bir bilgiydi.
Son olarak ise uyku saatiyle ilgili. Ben hafta sonu öğlene doğru kalkıyorum. 12 gibi. Gece de 1-2 gibi yatıyorum. Rahatlıkla 10 saat uykuda kalıyorum. Pompa kullanıcısı olsak bile maalesef 8 saatten fazla uyursak hipoglisemi kaçınılmaz oluyor. Bu sebeple ya hafta sonuna özel bir bazal ayarı yapıp daha fazla uyuyacağız ya da daha sağlıklı olmak için 8 saatten fazla yatmayacağız ve boşa hipoglisemi yaşamayacağız 🙂
Bu yazıda baya baya önemli ipuçları verdim. İnanın çoğunu da ben yeni öğrendim.
Önemli bilgiler ayrıntılarda gizli oluyor. Umarım hep beraber birbirimizi bu tarz yazılarımızla geliştirmeye devam ederiz 🙂
Bu yazımın resmi ise çıkan CGMS sonucumun hepsinin bir arada olduğu grafik. Her bir renk farklı bir günü simgeliyor. CGMS halen takılı. Regli etkisi olmadan kan şekerim nasıl gidiyor görmeye ve izlemeye devam ediyoruz 🙂
5 Ekim ne olmuş öyle 400 ü geçmiş sanırım.