Besin Gruplarının Kan Şekerimize Etkisi
Biz tip-1 diyabetlilerin (Şeker Hastalığı) kan şekeri sadece karbonhidrata bağlı değildir. Bunu her zaman söylüyoruz. Ya da şekerli besin tüketmemek de çözüm değildir.
Diğer besin gruplarından protein ve yağ da kan şekeri sisteminin düzenleyicileridir. Yine miktar ve yendiğinde ne yapacağınızı bildiğiniz sürece karbonhidratlar kadar sıkıntılı değildir.
Bu sebeple bu yazıda karbonhidrat, yağ ve proteinin kan şekerimize etkilerini sizlere anlatmaya çalışacağım.
- Yağ ile beraber alınmayan karbonhidratlar yenildikten ortalama 1 saat sonra kana tamamen girmiş olur. Bu nedenle ağzımıza aldığımız ilk lokmadan sonraki 1. saat kan şekerimizin en yüksek olduğu zamandır. Kullandığımız yani yemeklerden dolayı oluşan kan şekerinin düzenlenmesi için üretilen insülinler de bu süreye göre üretilmiştir ve üretilecektir.
Humalog, Novorapid ve Apidra’da pik zamanı yani maksimum etkiye ulaştıkları zaman ortalama olarak 40. – 80. dakikalardır. Deri altına yaptığımız insülin kana karıştığında kan şekerine dönüşecek karbonhidrat ile eşleşir ve kan şekeri yükselmesin diye çalışır.
- Yağ ile beraber alınan karbonhidratların ise kana karışma süresi 3. saate kadar uzamaktadır. Alınan yağın yoğunluğuna göre kanda 8 saate kadar kalabilir. Bu durumda insülin pik etkisi yani maksimum etkisi bittikten sonra kana giren kısım yeterli insülin ile eşleşemez ve 3. saatte kan şekeri yüksek olur. Ki insülin pompası kullanıcıları bildiğimiz üzere ‘yayma bolus’ yaparak bu negatif etkiyi ortadan kaldırabilmekteler.
- Bir öğünde 20 gr proteinden yani 100 gram tartı ağırlığı olan proteinden daha fazla protein alındığında protein metabolizması yavaş bünyelerde kan şekeri 3. – 4. saatlerde yükselir. İnsülin eşleşmesi neredeyse hiç olmadığından hafif bir yükseklik yaratabilir ve ek doz ihtiyacı olabilir ancak bu her bünyede olmaz.
Yağlı besin içeren öğünlerde insülin etkisini 3. saate ulaştırmak için insülin pompasından insülini 2 ya da 3 saate yayarak yollayabiliyoruz. 2 ya da 3 saat konusu bazen kişiden kişiye değişen bir durum. Doktorunuzla deneme yanılma yoluyla en doğru süreyi bulabiliyorsunuz.
Kalemde ise dozu ikiye bölerek 1,5 saat arayla yapabilirsiniz. Bu şekilde yaptığınızda kan şekeriniz nispeten daha iyi gidecektir. Ancak dalgalanma mutlaka olur.
Protein yoğun alındığında bazı bünyeler 4. saatte kan şekeri yüksekliği yaşar. Bu durumlar için pompa kullanıcıları 4-5 saate yayma yaparak dalgalanmayı azaltılabilir.
Kalemde ise 3 saat boyunca ara öğün almadan beklenmeli, 3. saatte kan şekeri kontrolü yapılmalı ve kan şekeri yüksekse ek doz insülin yapılmalıdır.
Teşekkürler Esra hanım. Bunlar gerçekten önemli ve doktorlarımızla yaptığımız kısa görüşmelerde öğrenemediğimiz bilgiler.