İdrarda ve Kanda Keton Ölçümü Nasıl Yapılır?

Keton Ölçümü

Ben tip-1 diyabetli (şeker hastalığı) hayatımda hiç ama hiç ne kandan ne de idrardan keton ölçümü yapmadım.

Sizlere bu yazımda ‘keton’ hakkında bilgi vereceğim.

Ketonlar, vücut enerji için yağ hücrelerini parçaladığında ortaya çıkar. Ateşli hastalık, ameliyat, stres, düzensiz diyabet kontrolü gibi durumlarda kan şekerinin yükselmesine bağlı olarak idrarda keton görülebilir. Kanda biriken ketonlar vücudumuzun dengesini bozar ve (şeker yüksekliği komasına (ketoasidoz) sebep olabilir. Kanda biriken ketonların atılması idrar yolu ile gerçekleşir. Yemek yemediğiniz için aç kalmış olabiliriz veya bazı sebeplerden ötürü vücudunuzda yeterince insülin yoktur. Yağın enerji olarak “yakılması” sonucunda ortaya çıkan keton cisimleri, ilk önce kanda ardından miktarları arttıkça idrara geçmeye başlar.

Keton düzeyleri yükseldikçe kan daha bir asidik olur. Asidik kanla birlikte diyabetik ketoasidoz (DKA) olarak adlandırabileceğimiz durum ortaya çıkar.

Kandaki keton düzeyinin normalin üstüne çıkıp çıkmadığı, en iyi şekilde kan veya idrardaki keton düzeyinin kontrol edilmesiyle anlaşılır.

Amerikan Diyabet Derneği (ADA) kandaki keton ölçümünün, idrardaki keton ölçümüne göre daha iyi sonuçlar verdiğini ve diyabetik ketoasidoz tanısında kan keton testlerinin daha güvenilir bir yöntem olduğunu belirtmekte. İdrar keton testinde sonuçlar kandaki esas değerlerden saatler sonra alınır; diğer maddelerin etkisiyle (örn; C vitamini veya Captopril) sonuçlar hatalı olabilir. Ayrıca idrar keton testlerinde keton düzeyinin tamamı değil ancak küçük bir kısmı tespit edilmektedir. Kan keton testleri çok daha kesin bilgiler sağlayabilir. Ketonlar, idrara oranla kanda daha hızlı ve kolay bir şekilde saptanır.

Yani kısaca keton hem kandan hem de idrardan evde bile bakılabilir. Kan şekeri yüksekken bakmak fayda sağlar. Keton oluşumu varsa vücuttan idrar yoluyla mutlaka atmak gerekir. Vücuttan atılmazsa kan şekerini normale düşürmek ve sonrasında da kan şekerinin normal ilerlemesini sağlamak zor olabilir.

Kandan bakılan ß Keton sonucu ne anlama geliyor?

1,5 mmol/L’den yüksek
Kan ß-Keton değeriniz 1,5 mmol/L ve daha yüksekse ve kan glukoz değeriniz 280 mg/dL veya daha yüksekse, diyabetik ketoasidoz (DKA) geliştirme riski taşıyor olabilirsiniz. Bu riskli bir durum oluşturabilir. Ve doktorunuz ile mutlaka görüşerek hareket etmenizde fayda var.

0,6 – 1,5 mmol/L
Kan ß-Keton değeriniz 0.6 ile 1,5 mmol/L arasındaysa ve kan glukoz değeriniz 300 mg/dL veya daha yüksekse, bu durum tıbbi yardım gerektirebilecek bir sorunun meydana geldiğini gösterebilir. Doktorunuz ile ya görüşmeli ya da doktorunuz size bu konuda eğitim verdiyse doktorunuzun size anlattığı yöntemleri denemekte fayda var.

0,6 mmol/L’den düşük
0,6 mmol/L’den düşük değerler normal aralıktadır.

İdrarda Keton Testini Ne Zaman Yapılmalıdır?

• Bulantı, kusma ve karın ağrısı gibi insülin eksikliğine bağlı belirtiler görüldüğünde,
• Kan şekerinin 240 mg/dL’den yüksek olduğu durumlarda,
• Akut hastalık veya stres durumlarında yapılmalıdır.

İdrarda Keton Ölçümü Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler

İdrarda keton ölçümü, keton çubuklar ile de yapılabilir. Keton çubukları idrara daldırılır, belirtilen süre kadar beklenir ve çubukta oluşan renk değişikliği kutunun üzerindeki renk değerleriyle karşılaştırılarak sonuca varılır.

• Ürün kutularındaki açıklamaları çubukları kullanmadan önce okumak lazım.
• Son kullanma tarihi geçmiş çubukları kullanmamak gerekiyor. Bu detayı da atlamamak lazım.
• C vitamini veya antibiyotik kullanımı keton testi sonucunu etkileyebilir ve yanlış sonuç verebilir.

Bu arada Türkiye’de Abbott kan şekeri ölçüm cihazlarında kan şekeri ölçümü yapılabilirken kanda keton ölçümü de yapılabiliyor. Keton çubuklarını da satın alabiliyorsunuz. SGK geri ödeme desteği keton çubuklarında maalesef yok. Kan şekeri ölçüm cihazının hangi keton çubuğu ile uyumlu olduğunu eczacınıza sormayı sakın unutmayın. Çünkü her modeli farklı keton çubuğu ile çalışıyor diye biliyorum.

İdrarda keton bakmak için Bayer’in Keto-Diastix’i varmış. Başka markaları internetten araştırdım ama bulamadım. Bulan ya da kullanan varsa yorum olacak yazabilir. (Yararlanılan kaynaklar: dunyadiyabet.com ve hayatcokdegerli.com)