Bu çalışma tip-1 diyabet tarihinde bir dönüm noktası olarak görülüyor. Çünkü ilk kez:
✅ Kişinin kendi yağ hücresinden alınan kök hücreler (otolog iPS),
✅ Laboratuvarda insülin üreten adacık hücrelerine dönüştürüldü,
✅ Ve vücuduna nakledildi. Üstelik bağışıklık baskılayıcı ilaç (immünsüpresan) kullanılmadan.
🧬 Bu Hücreler Nasıl Üretildi?
- Kişinin karın bölgesinden az miktarda yağ dokusu alınıyor.
- Bu yağ hücreleri, kimyasal bir yöntemle “iPS” hücreye dönüştürülüyor.
- iPS = induced pluripotent stem cell: yeniden programlanmış, kök hücre gibi davranabilen hücre.
- iPS hücreler, laboratuvarda pankreas adacık hücrelerine (beta hücre dahil) farklılaştırılıyor.
- Bu küçük adacık kümeleri, ameliyatla karın ön duvarındaki kas zarının altına (anterior rectus sheath) yerleştiriliyor.
👤 Çalışmaya Dahil Olunan Zaman Göre Tip-1 Diyabetlinin Bilgileri
- 24 yaşında bir kadın.
- 11 yıldır tip-1 diyabetli.
- Yıllarca bazal-bolus yani çoklu insülin enjeksiyonu kullanmış.
- Sık hipoglisemi atakları geçiren ve dalgalı şekere sahip biri.
- Diyabet komplikasyonu olarak karaciğer nakli geçirmiş. (Bu yüzden bağışıklık sistemi daha önce baskılanmış.)
🛠️ Nakil Nasıl Yapıldı?
- Hücreler karaciğer damarlarına verilmedi (Vertex gibi değil).
- Bunun yerine karın ön duvar kasının kılıfı altına küçük kesilerle yerleştirildi.
- Bu bölge hem iyi kanlanıyor hem de gerektiğinde biyopsi veya çıkarma yapılabiliyor.
- İşlem sonrası kişiye bağışıklık sistem baskılayıcı yani immünsüpresyon verilmedi. Çünkü hücreler zaten kendi vücuduna ait olduğu için reddedilmedi.
📊 Sonuçlar (En Güncel ve Somut Veriler)
- Kişi 75 gün dışarıdan insülin kullanmayı bıraktı.
- 4. ayda Time in Range yeni hedef kan şekeri aralığında kalma süresi (70–180 mg/dL arası) %43,18 → %96,21 yükseldi.
- 6–12 ay arasında HbA1c yaklaşık %5.0 – %5.4 aralığında seyretti.
- 1 yıl sonunda İnsülin kullanmadan hayatını sürdürüyordu. Ketoasidoz veya ciddi hipoglisemi olmadı.
- Yan etki olarak da hücre nakline bağlı tümörleşme, enfeksiyon veya organ sorunu bildirilmedi.
👨🔬 Bu Çalışmanın Arkasındaki Bilim İnsanları Kim?
- Prof. Deng Hongkui – Peking University (Pekin Üniversitesi): Çin’de kök hücre biyolojisinin öncülerinden biri. Daha önce HIV dirençli CRISPR gen düzenleme çalışmalarıyla tanınmıştı.
- Dr. He Qiong & Dr. Wang Liping: Hücre üretim ve transplantasyon ekibi
- Sun Yat-sen University, Third Hospital: Cerrahi ve klinik takip merkezi
- Çalışma Çin Ulusal Sağlık Komisyonu tarafından da etik olarak onaylandı.
🧪 Bu Bir Faz-1 Çalışması Mı? Sonraki Aşamalar Neler?
Bir “tedavi” olarak onaylanmadı. Henüz deneysel. Klinik protokol altında yapılıyor.
İmmünsüpresyon yani bağışıklı saldırısını engelleyecek ek ilaç gerekmedi. Çünkü hücreler tamamen kişinin kendisine ait (otolog). İşte bu da devrim niteliğinde.
Pekin Üniversitesi’nin Ağustos 2025’te yayımladığı açıklamada; insan kök hücrelerinden (iPS/ESC) tamamen olgunlaşmış, insülin üreten ve glukagona yanıt verebilen “tam fonksiyonlu yapay adacıklar” geliştirdiğini duyurdu. Bu adacıklar sadece insülin değil; glukagon, somatostatin gibi pankreasın diğer hormonlarını da üretmeyi başardı. Yani gerçek adacığa en yakın laboratuvar modeli oluşturuldu. Henüz insanlar üzerinde nakil yapılmadı, fakat bu gelişme “toplu üretilebilir, nakile hazır yapay adacık” hedefinin bir adım daha yaklaştığını gösteriyor. Kısacası bu haber nakilden çok “hücresel üretim kalitesi ve olgunluğu” açısından da dikkat çekici.
Özetle Araştırmanın tarihçesi
- 25 Haziran 2023 (ameliyat tarihi): Tianjin First Central Hospital & Peking University ekibi, otolog (kendi yağı) kaynaklı kimyasal indüklenmiş iPS → adacık hücrelerini tek bir tip-1 diyabetli kadına nakletti. Kişinin ~11 yıllık T1D öyküsü vardı. Bu yazının konusu olan kişi. 
- 10 Eylül 2024 (bilimsel yayın): Vakanın 1 yıllık sonuçları Cell’de yayımlandı. 75. günde insülini bıraktı. TIR ve HbA1c normalleşti. İmmünsüpresyon verilmedi (otolog olduğu için). Bu tek kişi verisidir. 
- 29 Ağustos 2025 (laboratuvar ilerlemesi): Peking University, iPS/ESC’den tüm endokrin alt tipleri içeren, hiperglisemi ve hipoglisemiyi dengeleyebilen “tam fonksiyonlu PSC-adacıklar” ürettiklerini duyurdu (fare modellerinde). İnsan verisi değildir. Üretim kalitesi/olgunluğu adımı.
🧭 Bu Araştırma Neden Bu Kadar Önemli?
✔ İlk kez “kendi hücremle kendi insülinimi üretmek” fikri gerçek bir insanda çalıştı.
✔ İmmünsüpresyonsuz gerçekleşti → böbreğe, karaciğere zarar veren ilaçlar kullanılmadı.
✔ Beta hücreleri C-peptid pozitif, yani gerçekten insülin üretiyor.
✔ Bu sonuçlar sadece “farede” değil, “insanda” elde edildi.
✔ Ama tek bir veri → genellenebilmesi için daha çok kişide denenmesi gerek.
📚 Kaynaklar
- Cell (2024) – Orijinal bilimsel makale
- PubMed ID: 39326417
🔗 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39326417/
- Peking Üniversitesi haberi
🔗 https://xinwen.bjd.com.cn/content/s64ad0c87e4b03d11a64d3013.html
- Peking University & Xinhua News Agency – Klinik sonuç bildirimi (2024 Eylül)
- Nature News Feature – “Stem-cell therapy frees woman from insulin” (2024)
- 2025 – Yayımlanan yorum makalesi: “Autologous CiPSC islets take center stage” (Cell Reports Medicine, 2025)
🔗 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40808220/
- Stem Cell Research at PKU A Huge Step Toward Smart Blood Sugar Control in Diabetes / Ağustos 2025
